จุดประสงค์ในการศึกษา
1. ผู้เรียนสามารถผลิตสื่อการสอนประเภทวัสดุกราฟิกได้
2. ผู้เรียนนำสื่อการสอนประเภทวัสดุกราฟิกไปใช้งานได้
3. ผู้เรียนสามารถวิเคราะห์ข้อมูลเพื่อผลิตสื่อวัสดุกราฟิกได้
1. ผู้เรียนสามารถผลิตสื่อการสอนประเภทวัสดุกราฟิกได้
2. ผู้เรียนนำสื่อการสอนประเภทวัสดุกราฟิกไปใช้งานได้
3. ผู้เรียนสามารถวิเคราะห์ข้อมูลเพื่อผลิตสื่อวัสดุกราฟิกได้
ความหมายของวัสดุกราฟิก
วัสดุกราฟิกประกอบด้วย 2 คำ คือ วัสดุ+กราฟิก
วัสดุ หมายถึง สิ่งของที่มีอายุการใช้งานระยะสั้น
กราฟิก หมายถึง การแสดงด้วยลายเส้น
วัสดุกราฟิก หมายถึง วัสดุลายเส้นประกอบด้วย ภาพลายเส้น ตัวอักษร การ์ตูน และสัญลักษณ์ เพื่อเสนอเรื่องราวความรู้ หรือเนื้อหาสาระให้รับรู้และเข้าใจได้ง่ายรวดเร็ว
ประเภทของวัสดุกราฟิก
วัสดุกราฟิกมีหลายประเภทซึ่งสามารถจำแนกออกได้ตามแนวคิดของ วิททิช และชูลเลอร์ ซึ่งได้แบ่งวัสดุกราฟิกไว้เป็น 8 ประเภทดังนี้
วัสดุกราฟิกมีหลายประเภทซึ่งสามารถจำแนกออกได้ตามแนวคิดของ วิททิช และชูลเลอร์ ซึ่งได้แบ่งวัสดุกราฟิกไว้เป็น 8 ประเภทดังนี้
· แผนภูมิ (Chart)
· แผนภาพ (Diagrams)
· แผนสถิติ (Graphs)
· ภาพโฆษณา (Posters)
· การ์ตูน (Cartoons)
· แผนที่และลูกโลก (Maps and Globe)
· สัญลักษณ์ (Symbol)
· รูปภาพ (Photographic)
แผนภูมิ
แผนภูมิเป็นทัศนวัสดุที่แสดงความสัมพันธ์ของเรื่องราวต่างๆ โดยอาศัยเส้น ของตัวอักษร
และภาพลายเส้น หรือภาพโครงร่าง เพื่อให้ง่ายต่อความเข้าใจในเรื่องราว
และภาพลายเส้น หรือภาพโครงร่าง เพื่อให้ง่ายต่อความเข้าใจในเรื่องราว
ประเภทของแผนภูมิ
แผนภูมิแบ่งออกเป็น 9 ชนิด แต่ละชนิดมีรูปแบบ และโครงสร้างที่แตกต่างกัน มีประโยชน์ต่อ
การใช้สอยแตกต่างกันได้แก่
แผนภูมิแบ่งออกเป็น 9 ชนิด แต่ละชนิดมีรูปแบบ และโครงสร้างที่แตกต่างกัน มีประโยชน์ต่อ
การใช้สอยแตกต่างกันได้แก่
· แผนภูมิตาราง (Tabular Charts) ใช้แสดงความสัมพันธ์ระหว่างเวลา กับเหตุการณ์ เช่น ตารางเรียน ตารางเวลารถไฟเข้าออก เป็นต้น
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
วันจันทร์ | วันอังคาร | วันพุธ | วันพฤหัสบดี | วันศุกร์ |
ใช้แสดงส่วนต่างๆ ของภาพหรือบอกรายละเอียดของภาพ เช่น อวัยวะต่างๆ ของคน ส่วนต่างๆ ของดอกไม้ เป็นต้น
ตัวอย่าง แผนภูมิแสดงส่วนประกอบของพืชใบเลี้ยงคู่ |
· แผนภูมิแบบต้นไม้(Tree Charts)
ลักษณะของแผนภูมิแบบนี้ จะเหมือนกับการแตกแขนงของกิ่งก้านของต้นไม้ โดยยึดหลักการแตกของกิ่งก้านเป็นหลัก หรือแนวเส้นของแผนภูมิ โดยจะแสดงให้เห็นว่า สิ่งหนึ่งสามารถจำแนกออกเป็นส่วนย่อยได้อีกหลายส่วน เปรียบเสมือนต้นไม้ที่แตกกิ่งออกไป เช่น การคมนาคมมี 3 ทางคือทางบก ทางน้ำ ทางอากาศเป็นต้น
ลักษณะของแผนภูมิแบบนี้ จะเหมือนกับการแตกแขนงของกิ่งก้านของต้นไม้ โดยยึดหลักการแตกของกิ่งก้านเป็นหลัก หรือแนวเส้นของแผนภูมิ โดยจะแสดงให้เห็นว่า สิ่งหนึ่งสามารถจำแนกออกเป็นส่วนย่อยได้อีกหลายส่วน เปรียบเสมือนต้นไม้ที่แตกกิ่งออกไป เช่น การคมนาคมมี 3 ทางคือทางบก ทางน้ำ ทางอากาศเป็นต้น
ตัวอย่างแผนภูมิแบบต้นไม้ | |
แผนภูมิแสดงการคมนาคมแบ่งออกเป็น 3 ทาง คือ ทางอากาศ ทางน้ำและ ทางบก | |
· แผนภูมิแบบสายธารา( Stream Charts)ลักษณะของแผนภูมิแบบนี้ จะเปรียบเหมือนกับการรวมตัวของลำธารน้ำกลายเป็นลำคลอง และแม่น้ำที่กว้างใหญ่ขึ้น โดยจะแสดงให้เห็นว่าสิ่งหนึ่งเกิดจากหลายสิ่งรวมกัน ซึ่งจะตรงกันข้ามกับแผนภูมิแบบต้นไม้ เช่น คอมพิวเตอร์เกิดจากอุปกรณ์ต่างๆ เช่น ชิพ เมนบอร์ด จอภาพ ขนมปังเกิดจาก แป้ง ยีสต์ น้ำตาล เป็นต้น
ตัวอย่างแผนภูมิแบบสายธารา | |
แผนภูมิแสดงส่วนประกอบของขนมปังเกิดจากแป้ง ไข่ไก่ ยีสต์ และน้ำตาล | |
· แผนภูมิแบบเปรียบเทียบ( Comparison Charts)
เป็นแผนภูมิที่ใช้แสดงให้เห็นความแตกต่างระหว่างสิ่งของสองสิ่งทางด้านรูปร่าง ลักษณะ ขนาด แนวความคิด ของสิ่งต่างๆ เช่น การเปรียบเทียบการแต่งกายในสมัยต่างๆ พืชใบเลี้ยงเดี่ยวกับใบเลี้ยงคู่ เป็นต้น
เป็นแผนภูมิที่ใช้แสดงให้เห็นความแตกต่างระหว่างสิ่งของสองสิ่งทางด้านรูปร่าง ลักษณะ ขนาด แนวความคิด ของสิ่งต่างๆ เช่น การเปรียบเทียบการแต่งกายในสมัยต่างๆ พืชใบเลี้ยงเดี่ยวกับใบเลี้ยงคู่ เป็นต้น
ตัวอย่างแผนภูมิแบบเปรียบเทียบ | |||
ความแตกต่างระหว่างอเมริกันฟุตบอลกับรักบี้ | |||
อเมริกันฟุตบอล เป็นกีฬา ที่นิยมเล่นกัน ในประเทศ แถบทวีปอเมริกา ผู้เล่น ต้องมีการ ปะทะกัน ในการเล่น ดังนั้น ชุดของผู้เล่น ต้องมีอุปกรณ์ ป้องกัน อันตราย | รักบี้ ลักษณะของลูกบอล คล้ายกับลูกอเมริกันฟุตบอล แต่วิธีการเล่นต่างกัน ผู้เล่นไม่ต้องสวมเสื้อผ้า ที่ต้องการการป้องกันมาก | ||
- แผนภูมิแบบองค์การ( Organization Charts)
เป็นแผนภูมิที่ใช้แสดงให้เห็นถึงความสัมพันธ์ ของสายงานในหน่วยงานหรือองค์การ นิยมใช้เส้นโยงความสัมพันธ์ ของหน่วยงานย่อย ที่เกี่ยวข้องกันโดยตรงและใช้เส้นประ หรือเส้นจุดไข่ปลา แสดง ความสัมพันธ์ของหน่วยงานย่อยที่ เกี่ยวข้องกันโดยอ้อม เช่น แผนภูมิแสดงสายงานการบริหารโรงเรียน เป็นต้น
ตัวอย่างแผนภูมิแบบองค์การ | ||
- - - - - สายงานที่ปรึกษา ---------- สายงานบังคับบัญชา |
- แผนภูมิแบบต่อเนื่อง( Flow Charts)
ใช้แสดงเรื่องราว กิจกรรม การทำงานเป็นขั้นตอนตามลำดับต่อเนื่อง ตลอดจนการแสดง วงจรชีวิตที่เป็นลำดับต่อเนื่อง เช่น วงจรชีวิตของผีเสื้อ
ตัวอย่างแผนภูมิแสดงวงจรชีวิตของผีเสื้อ | |
วงจรชีวิตของผีเสื้อเริ่มจากการเป็นตัวเต็มวัย วางไข่ ไข่ฝักตัวเป็นตัวหนอน ดักแด้ ตัวอ่อน และกลายเป็นตัวเต็มวัย ในที่สุด | |
- แผนภูมิแบบวิวัฒนาการ( Developmental Charts)
สดงให้เห็นการเปลี่ยนแปลงของสิ่งต่างๆ ต่อเนื่องกันเป็นลำดับ แต่ไม่ย้อนกลับมาที่จุดเริ่มต้นอีก
ตัวอย่างแผนภูมิแสดงให้เห็นถึงวิวัฒนาการของกล้องถ่ายภาพ | |
1850 กล้องถ่ายภาพ ใช้วิธีการปรับโฟกัส แบบเบลโล่ขนาดของ กล้องมีขนาดใหญ่มาก 1900 กล้องมีขนาดเล็กลง เป็นกล้องแบบที่ ช่อง มองภาพ กับช่องถ่ายภาพ เป็นคนละช่องกัน 1965 กล้องถ่ายภาพมีวิวัฒนาการ เมื่อถ่ายภาพ จะสามารถ ได้ภาพที่ถ่ายในทันที เรียกว่ากล้องโพรารอยด์ 1998 กล้องถ่ายภาพมีวิวัฒนาการเป็นแบบ Single Lens Reflex | |
- แผนภูมิขยายส่วน ( Enlarging Chartsz)
เป็นแผนภูมิที่มุ่งแสดงให้เห็นลายละเอียดของส่วนเล็กๆ ขยายให้ใหญ่ขึ้นเน้นส่วนที่ต้องการ ให้เห็นชัดเจนขึ้น โดยขยายเฉพาะบางส่วน เท่านั้น
ตัวอย่างแผนภูมิแบบขยายส่วน | |
แผงวงจรอิเล็กทรอนิคส์ แสดงให้เห็นส่วนขยายของ ไอซึ |
- ลักษณะของแผนภูมิที่ดี
- เป็นแบบง่ายๆ ไม่สลับซับซ้อนหรือยุ่งยาก
- แสดงแนวความคิดเพียงแนวคิดเดียว
- เนื้อหาถูกต้อง ทันสมัย ตรงกับวัตถุประสงค์
- สามารถดึงดูดความสนใจของผู้เรียน สร้างความประทับใจ
- มีขนาดใหญ่พอเหมาะกับกลุ่มผู้เรียน
- ใช้สีเรียบๆ เพียง 2-3 สี หรือใช้เพื่อเน้นความสนใจ
- ตัวอักษรที่ใช้ควรเป็นแบบที่อ่านง่าย ประณีตบรรจงและควรเป็นแบบเดียวกัน
- นอกจากต้องการเน้น
- ชื่อเรื่องและเนื้อหาควรสอดคล้องกับภาพและใช้ตัวอักษรที่โตกว่าคำบรรยาย
- คำบรรยายควรใช้ข้อความสั้นๆ กะทัดรัด
- สัญลักษณ์หรือรูปภาพควรเป็นแบบง่ายๆ ไม่แสดงรายละเอียดมากนัก
- ประโยชน์ของแผนภูมิต่อการเรียนการสอน
ใช้นำเข้าสู่บทเรียน จะช่วยกระตุ้นหรือ เป็นสิ่งเร้าให้ผู้เรียนมุ่งความสนใจ มาสู่เนื้อหา ที่กำลังจะเริ่มต้นใช้ ประกอบการอธิบาย แผนภูมิช่วยให้รายละเอียดของเนื้อหา ได้ชัดเจนกว่าคำอธิบาย ที่เป็นนามธรรมให้มี ความเป็นรูปธรรมมากยิ่งขึ้น ช่วยกระตุ้นให้ผู้เรียนอยากค้นคว้าหาความรู้ เพิ่มเติม ใช้คู่กับสื่อการสอนประเภทอื่นๆ อาจเป็นในรูปแบบของสื่อประสม ใช้สรุปหรือทบทวนบทเรียน ช่วยให้เกิดความคิดรวบยอดแก่ผู้เรียน - การใช้แผนภูมิประกอบการเรียนการสอน
มีข้อเสนอแนะในการนำแผนภูมิมาใช้ในการเรียนการสอนที่น่าสนใจดังนี้ - เลือกใช้แผนภูมิที่ตรงกับเนื้อหาและวัตถุประสงค์ของการสอน
- เตรียมห้องเรียน และเตรียมผู้เรียนโดยให้ศึกษาเนื้อหาล่วงหน้า
- เสนอแผนภูมิอย่างช้าๆ อธิบายให้ละเอียดและชัดเจน
- ควรใช้ไม้ชี้ประกอบการอธิบาย
- ใช้สื่อการสอนอื่นประกอบการใช้แผนภูมิด้วย
- ควรให้ผู้เรียนมีส่วนร่วมในการหาข้อมูลหรือจัดทำแผนภูมิ
- หลังสิ้นสุดการสอนควรทดสอบความเข้าใจ และติดแผนภูมิไว้ในห้องเรียนสักระยะหนึ่ง
- ส่งเสริมให้นักเรียนทำกิจกรรมประกอบเพิ่มเติม เพื่อเป็นการย้ำเน้นของ
- แผนภูมิและยังช่วยให้การสรุปบทเรียนมีคุณค่ายิ่งขึ้น